- noxa
- noxa, ae, f. [for noc-sa, from noc-eo, like rixa from ringor], hurt, harm, injury, which one does or suffers (v. Döderl. Synon. 2, p. 153 sqq.; not in Cic., but cf. noxia; syn.: injuria, contumelia).I.Lit.: QVANDOQVE HICE HOMINES... NOXAM NOCVERVNT, an old fetial formula in Liv. 9, 10 fin.; so, too, perhaps, SI SERVVS FVRTVM FAXIT NOXAMVE NOCVIT, Fragm. XII. Tab. in Dig. 9, 4, 2, § 1 (al. NOXIAMVE):II.
servus, qui noxam nocuit,
Dig. 35, 2, 63:si eadem (terra) ad noxam genuit aliqua,
injurious, Plin. 2, 63, 63, § 158:tristes pellere a foribus noxas,
Ov. F. 6, 129:ab noxā curculionum conditas fruges defendere,
Col. 1, 6, 15:nihil eam rem noxae faturam,
Liv. 34, 19:rempublicam non extra noxam modo, sed etiam extra famam noxae conservandam esse,
id. 34, 61:sine ullius noxā urbis,
id. 36, 21: prava incepta consultoribus noxae esse, Sall. Or. Phil. contr. Lep.:sine ullā noxā,
Cels. 7, 26, 4:veram noxam concipere,
i. e. sickness, Col. 12, 3, 7.—Transf.A.An injurious act, i. e. a fault, offence, crime, = delictum:B.noxae appellatione omne delictum continetur,
Dig. 50, 16, 238, § 3:aliquem tenere in noxā,
Plaut. Cas. 2, 8, 71:hic in noxā est,
Ter. Phorm. 2, 1, 36:in noxā esse,
Liv. 32, 26; 7, 4:noxae damnatus,
id. 8, 35:reus ejus noxae,
id. 5, 47:capitalis,
id. 3, 55:neve ea caedes capitalis noxae haberetur,
id. 3, 55: qui in furto aut in latrocinio aut aliquā noxā sint comprehensi, * Caes. B. G. 6, 16:graviorem noxam fateri,
Ov. P. 2, 9, 72:noxa caput sequitur,
Paul. Sent. 2, 31, 8 sq.; cf. also Paul. ex Fest. under noxia init. —Punishment (not ante-Aug.;C.most freq. in jurid. Lat.): noxam merere,
Liv. 8, 28, 8 Drak.:aliquem noxā pecuniāque exsolvere,
id. 23, 14, 3; 2, 59, 6; 26, 29, 4:noxae dedere aliquem,
to deliver one up for punishment, Dig. 4, 3, 9; so ib. 7, 1, 17, § 2; cf. ib. 9, 4, 19;hence: mergi freto, satius illi insulae (Siciliae) esse, quam velut dedi noxae inimico,
Liv. 26, 29, 4; and:rem rusticam pessimo cuique servorum, ut carnifici noxae dedimus,
Col. 1 prooem.:quod ajunt aediles: noxā solutus non sit (servus) sic intellegendum est, ut non hoc debeat pronuntiari, nullam eum noxam commisisse, sed illud, noxā solutum esse, hoc est noxali judicio subjectum non esse: ergo si noxam commisit nec permanet, noxā solutus videtur,
Dig. 21, 1, 17, § 17: non noxae eximitur Q. Fabius, qui contra edictum imperatoris pugnavit;sed, noxae damnatus, donatur populo Romano,
Liv. 8, 35, 5:noxae accipere aliquem,
to receive one for the purpose of punishing him, Dig. 7, 1, 17, § 2.— —Concr., that which commits an offence, an offender, criminal (jurid. Lat.): noxa est corpus, quod nocuit, id est servus;noxia ipsum maleficium, veluti furtum, damnum, rapina, injuria,
Just. Inst. 4, 8, 1:aut noxiam sarcire aut noxam dedere oportet,
the guilty thing, Dig. 9, 1, 1, § 11; so,noxae deditio,
ib. 9, 4, 4.
Lewis & Short Latin Dictionary, 1879. - Revised, Enlarged, and in Great Part Rewritten. Charlton T. Lewis, Ph.D. and Charles Short. 2011.