noxa

noxa
noxa, ae, f. [for noc-sa, from noc-eo, like rixa from ringor], hurt, harm, injury, which one does or suffers (v. Döderl. Synon. 2, p. 153 sqq.; not in Cic., but cf. noxia; syn.: injuria, contumelia).
I.
Lit.: QVANDOQVE HICE HOMINES... NOXAM NOCVERVNT, an old fetial formula in Liv. 9, 10 fin.; so, too, perhaps, SI SERVVS FVRTVM FAXIT NOXAMVE NOCVIT, Fragm. XII. Tab. in Dig. 9, 4, 2, § 1 (al. NOXIAMVE):

servus, qui noxam nocuit,

Dig. 35, 2, 63:

si eadem (terra) ad noxam genuit aliqua,

injurious, Plin. 2, 63, 63, § 158:

tristes pellere a foribus noxas,

Ov. F. 6, 129:

ab noxā curculionum conditas fruges defendere,

Col. 1, 6, 15:

nihil eam rem noxae faturam,

Liv. 34, 19:

rempublicam non extra noxam modo, sed etiam extra famam noxae conservandam esse,

id. 34, 61:

sine ullius noxā urbis,

id. 36, 21: prava incepta consultoribus noxae esse, Sall. Or. Phil. contr. Lep.:

sine ullā noxā,

Cels. 7, 26, 4:

veram noxam concipere,

i. e. sickness, Col. 12, 3, 7.—
II.
Transf.
A.
An injurious act, i. e. a fault, offence, crime, = delictum:

noxae appellatione omne delictum continetur,

Dig. 50, 16, 238, § 3:

aliquem tenere in noxā,

Plaut. Cas. 2, 8, 71:

hic in noxā est,

Ter. Phorm. 2, 1, 36:

in noxā esse,

Liv. 32, 26; 7, 4:

noxae damnatus,

id. 8, 35:

reus ejus noxae,

id. 5, 47:

capitalis,

id. 3, 55:

neve ea caedes capitalis noxae haberetur,

id. 3, 55: qui in furto aut in latrocinio aut aliquā noxā sint comprehensi, * Caes. B. G. 6, 16:

graviorem noxam fateri,

Ov. P. 2, 9, 72:

noxa caput sequitur,

Paul. Sent. 2, 31, 8 sq.; cf. also Paul. ex Fest. under noxia init.
B.
Punishment (not ante-Aug.;

most freq. in jurid. Lat.): noxam merere,

Liv. 8, 28, 8 Drak.:

aliquem noxā pecuniāque exsolvere,

id. 23, 14, 3; 2, 59, 6; 26, 29, 4:

noxae dedere aliquem,

to deliver one up for punishment, Dig. 4, 3, 9; so ib. 7, 1, 17, § 2; cf. ib. 9, 4, 19;

hence: mergi freto, satius illi insulae (Siciliae) esse, quam velut dedi noxae inimico,

Liv. 26, 29, 4; and:

rem rusticam pessimo cuique servorum, ut carnifici noxae dedimus,

Col. 1 prooem.:

quod ajunt aediles: noxā solutus non sit (servus) sic intellegendum est, ut non hoc debeat pronuntiari, nullam eum noxam commisisse, sed illud, noxā solutum esse, hoc est noxali judicio subjectum non esse: ergo si noxam commisit nec permanet, noxā solutus videtur,

Dig. 21, 1, 17, § 17: non noxae eximitur Q. Fabius, qui contra edictum imperatoris pugnavit;

sed, noxae damnatus, donatur populo Romano,

Liv. 8, 35, 5:

noxae accipere aliquem,

to receive one for the purpose of punishing him, Dig. 7, 1, 17, § 2.— —
C.
Concr., that which commits an offence, an offender, criminal (jurid. Lat.): noxa est corpus, quod nocuit, id est servus;

noxia ipsum maleficium, veluti furtum, damnum, rapina, injuria,

Just. Inst. 4, 8, 1:

aut noxiam sarcire aut noxam dedere oportet,

the guilty thing, Dig. 9, 1, 1, § 11; so,

noxae deditio,

ib. 9, 4, 4.

Lewis & Short Latin Dictionary, 1879. - Revised, Enlarged, and in Great Part Rewritten. . 2011.

Игры ⚽ Нужна курсовая?

Look at other dictionaries:

  • noxă — NÓXĂ, noxe, s.f. Agent, factor sau împrejurare cu acţiune dăunătoare asupra organismului, care se răspândeşte în atmosferă de obicei în timpul diferitelor procese tehnologice. – Din lat. noxa. Trimis de romac, 25.03.2004. Sursa: DEX 98  nóxă s.… …   Dicționar Român

  • noxa — f. med. Agente, acto o factor pernicioso o nocivo. Medical Dictionary. 2011. noxa agente o influencia perniciosa. Agente bacteriano patógeno …   Diccionario médico

  • noxa — (Del lat. noxa). f. ant. Daño, perjuicio …   Diccionario de la lengua española

  • Noxa — is a latin root meaning An Injury Categories: Latin words and phrases …   Wikipedia

  • Noxa — (lat.), Schaden, Beschädigung; Noxalklage, Schädenklage …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Noxa — (lat.), Schade, Beschädigung, in der römischen Rechtssprache die durch Delikt eines Sklaven (in älterer Zeit auch eines Hauskindes) bewirkte Schädigung eines Dritten und auch das Delikt selbst; ferner die durch ein fremdes Tier zugefügte… …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Noxa — Noxa, lat., Schaden. Noxalklagen auf Schadensersatz. Haben Thiere die n. angerichtet, so kann der Eigenthümer sich durch deren Hingabe an den Beschädigten (noxae datio) von der Klage (actio de pauperie) befreien. So im röm. Recht auch bei Sklaven …   Herders Conversations-Lexikon

  • Noxa — NOXA, æ, Gr. Ἄτη, ης, Mishandlung; allein der Nacht, Hesiod. Theog. v. 230. oder nach andern des Erebus und der Nacht Tochter. Hygin. Præf. p. 2. Sieh Ate …   Gründliches mythologisches Lexikon

  • Noxa —    • Noxa,          (от nocere), так называется вред, причиняемый другим (оттуда проступок), или вред, который претерпевают, следовательно, наказание и удовлетворение; наконец, сам предмет, наносящий вред (corpus quod nocuit). Жалоба о… …   Реальный словарь классических древностей

  • NOXA — inter Gentilium idola, apud Iustinum Mart. Orat. ad Gent. p. 71. Graece Ἄτη. Vide quoque Ate …   Hofmann J. Lexicon universale

  • noxa — |ócs| s. f. Árvore de Angola …   Dicionário da Língua Portuguesa

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”